Το άρθρο που προστέθηκε στο Σύνταγμα της Σλοβενίας είναι το εξής:

Άρθρο 70α (Δικαίωμα σε πόσιμο νερό)

Όλοι έχουν δικαίωμα σε πόσιμο νερό. Οι υδάτινες πηγές  είναι δημόσιο αγαθό που διαχειρίζεται το κράτος. Οι υδάτινες πηγές χρησιμοποιούνται κυρίως γιατην βιώσιμη παροχή πόσιμου νερού οικιακής χρήσης και σε σχέση με αυτήν τους τη χρήση δεν θεωρούνται εμπορεύσιμο προϊόν. Το πόσιμο νερό παρέχεται προς το δημόσιο και τα νοικοκυριά από το κράτος μέσω των τοπικών κοινοτήτων απευθείας και χωρίς κέρδος.

“Από τις 30 Ιανουαρίου 2016 μέχρι τις 11 Μαρτίου 2016, συγκεντρώσαμε περισσότερες από 51,000 υπογραφές προκειμένου να εγγράψουμε το δικαίωμα στο νερό στο Σύνταγμα. Παραδώσαμε τη λίστα στο Κοινοβούλιο στις 11 Μαρτίου. Έχουμε δηλαδή ως σήμερα μαζί μας το 3% των εκλογέων. Αφότου παραδώσαμε τις υπογραφές συνεχίσαμε την προσπάθειά μας ασκώντας θετικές πιέσεις και συζητώντας το θέμα με επαγγελματίες νομικούς. Ανοίξαμε διάλογο και με τις δημόσιες αρχές  που έχουν στην ευθύνη τους το νερό, τα πολιτικά κόμματα και εκπροσώπους φορέων. Σκοπός των δράσεών μας ήταν να γραφεί καθαρά στο Σύνταγμα ότι το νερό και οι υδάτινες  πηγές είναι ένα φυσικό δημόσιο αγαθό για το οποίο κανείς δεν μπορεί να αποκτήσει ιδιοκτησιακά δικαιώματα. Ότι όλοι έχουμε δικαίωμα σε πόσιμο νερό, ότι η παροχή νερού προς τον πληθυσμό δεν μπορεί να είναι ιδιοκτησία οποιασδήποτε ιδιωτικής εταιρίας οποιουδήποτε τύπου και ότι η παροχή νερού στο κοινό είναι μια υπηρεσία που δεν πρέπει να παράγει κέρδος.  Θέλαμε επίσης να γραφεί ότι η παροχή νερού προς τον πληθυσμό είναι απόλυτη προτεραιότητα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη εκμετάλλευση σε περιπτώσεις κρίσεων ξηρασίας ή άλλων κρίσεων και τέλος ότι η διαχείριση των υδάτινων πηγών πρέπει να είναι βιώσιμη και να διέπεται από διαγενεακή αλληλεγγύη.  Εγγράφοντας το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό στο Σύνταγμά μας, σκεφτόμαστε για το μέλλον στο παρόν, και δείχνουμε στην Ευρώπη και τον κόσμο ότι το πόσιμο νερό στη Σλοβενία είναι δημόσιο αγαθό, δεν μπορεί και δεν θα ιδιωτικοποιηθεί και πρέπει για πάντα να χρησιμοποιείται κυρίως για τον πληθυσμό (και τα ζώα) και μόνο ύστερα από αυτό για οικονομικούς σκοπούς ή σκοπούς εξαγωγών, αν και εφόσον αυτό επιτρέπεται από το υδάτινο απόθεμα», είναι η ανακοίνωση των ακτιβιστών «Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Σλοβενία και την ελευθερία, το νερό στο Σύνταγμα, το νερό στη συνείδηση»

Εχθές το βράδυ το Κοινοβούλιο έθεσε το θέμα σε ψηφοφορία. Με 64 ψήφους υπέρ και καμιά κατά στη Βουλή των 90 εδρών, το άρθρο προστέθηκε στο Σύνταγμα της χώρας διαβεβαιώνοντας πως «όλοι έχουν δικαίωμα σε πόσιμο νερό». Το κεντροδεξιό κόμμα SDS απείχε από την ψηφοφορία λέγοντας πως μια τέτοια προσθήκη «δεν ήταν απαραίτητη και είχε ως μόνο στόχο την αύξηση της πολιτικής επιρροής του κυβερνώντος κόμματος». Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σλοβενία είναι ορεινή, πλούσια σε υδάτινες πηγές  και περισσότερο από το μισό της έδαφος σκεπάζεται από δάση.

Ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός Miro Cerar υποστήριξε το νομοσχέδιο λέγοντας ότι η χώρα του, μια χώρα με πληθυσμό 2 εκ. πρέπει «να προστατεύσει το νερό, τον υγρό χρυσό του 21^ου αιώνα στο υψηλότερο νομικό  επίπεδο». «Το νερό της Σλοβενίας είναι εξαιρετικής ποιότητας και λόγω της αξίας του στο μέλλον πρόκειται σίγουρα να στοχοποιηθεί από τις ορέξεις των πολυεθνικών εταιριών. Καθώς θα γίνεται ένας ολοένα και πιο πολύτιμος πόρος στο μέλλον, η πίεση θα αυξηθεί και δεν θα πρέπει να ενδώσουμε», είπε ο Cerar.

Η Σλοβενία έγινε η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα που προσέθεσε το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό στο Σύνταγμά της αν και σε 17 χώρες αυτό ισχύει ήδη (Κονγκό, Αίγυπτος, Κένυα, Μαρόκο, Νίγηρας, Σομαλία, Νότια Αφρική, Τυνησία, Ουγκάντα, Ζιμπάμπουε, Βολιβία, Εκουαδόρ, Μεξικό, Νικαράγουα, Ουρουγουάη, Μαλβίδες, Φίτζι)

Συνδικάτα και Κοινωνία των Πολιτών καλωσορίζουν την εισαγωγή του ανθρώπινου δικαιώματος στο νερό στο Σύνταγμα της Σλοβενίας

Κοινό Δελτίο Τύπου των EPSU, Food & Water Europe και European Water Movement*:

Χθες βράδυ το Εθνικό κοινοβούλιο της Σλοβενίας πέρασε μια προσθήκη στο Σύνταγμα και εισήγαγε ένα νέο άρθρο που αναγνωρίζει το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό. Η προσθήκη βεβαιώνει ότι το νερό πρέπει να αντιμετωπίζεται ως δημόσιο αγαθό που να το διαχειρίζεται το κράτος και όχι ως προϊόν και ότι το πόσιμο νερό πρέπει να παρέχεται από τον δημόσιο τομέα σε μη κερδοσκοπική βάση. Πρόκειται για μια μεγάλη επιτυχία των Σλοβένων ακτιβιστών και του λαού της Σλοβενίας.

«Πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση κινητοποιήθηκαν προκειμένου να ενταχθεί το ανθρώπινο δικαίωμα σε νερό και υγιεινή όπως αποφασίστηκε από τον ΟΗΕ και στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολουθεί να αγνοεί σχεδόν 2 εκ. πολίτες στην πρώτη επιτυχημένη Πρωτοβουλία Ευρωπαίων Πολιτών. Ο κομισάριος Vella  θα πρέπει να ακούσει τους πολίτες και να ακολουθήσει το παράδειγμα της Σλοβενίας το συντομότερο δυνατόν», δήλωσε ο Jan Willem Goudriaan, ο γγ. της EPSU.

Το νερό είναι ένα επίμαχο θέμα στη Σλοβενία, καθώς αρκετές ξένες εταιρίες από τον χώρο των τροφίμων και των αναψυκτικών αγοράζουν δικαιώματα  σε μεγάλες εκτάσεις από υδάτινα αποθέματα της χώρας. Επίσης, η κυβέρνηση της Σλοβενίας έχει εκφράσει ανησυχίες για τις συνέπειες των εμπορικών συμφωνιών όπως η CETA σχετικά με την διατήρηση της ικανότητάς της να ελέγχει και να ρυθμίζει αυτά τα αποθέματα.[1].

“Οι εμπορικές συμφωνίες και οι μηχανισμοί επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτή και κράτους δύνανται να μειώσουν την ικανότητα των κρατών να παίρνουν πίσω υπό δημόσιο έλεγχο υδάτινα αποθέματα όταν υπάρχουν ξένοι επνδυτές, όπως στη Σλοβενία. Για να μπορέσουν να εγγυηθούν το ανθρώπινο δικαίωμα σε αυτό τον βασικό πόρο, το Ευρωκοινοβούλιο και το Κοινοβούλιο της Σλοβενίας θα πρέπει να αρνηθούν να επικυρώσουν την CETA όταν θα τεθεί σε ψηφοφορία τους επόμενους μήνες», δήλωσε ο David Sánchez, διευθυντή της Food & Water Europe.

Η προσθήκη στο Σύνταγμα είναι το αποτέλεσμα πρωτοβουλίας πολιτώ νπου συνέλλεξαν 51,000 υπογραφές προκειμένου να προτείνουν αυτή την προσθήκη. [2].

“Καλωσορίζουμε την εισαγωγή του ανθρώπινου δικαιώματος σε νερό στο Σύνταγμα της Σλοβενίας, ως ένα σπουδαίο αποτέλεσμα της δράσης των πολιτών. Τώρα η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να μείνει ενεργή προκειμένου να εγγυηθεί μια δημοκρατική και διαφανή δημόσια διαχείριση ολόκληρου του κύκλου του νερού, βασισμένη στη συμμετοχή πολιτών και εργαζόμενων», δήλωσε η  Jutta Schütz, εκπροσωπώντας το Ευρωπαϊκό Κίνημα Νερού.

*Το SAVEGREEKWATER είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Κινήματος Νερού από το 2012.

——

Notes

[1] Η κυβέρνηση της Σλοβενίας εξέφρασε ανησυχίες για την αμφισημία όρων όπως «εμπορική χρήση μιας υδάτινης πηγής» μέσα στο κείμενο της CETA, καθώς επίσης και για το πώς η συνθήκη θα εφαρμοστεί σε ό,τι αφορά υπάρχοντα δικαιώματα χρήσης και τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να μπορούν στο μέλλον να βάλουν όρια σε υπάρχουσες παραχωρήσεις χωρίς μεταξύ άλλων να υπόκεινται σε διώξεις μέσω του ICS. Το σχετικό έγγραφο είναι αυτό:  https://europeanwater.org/images/pdf/Slovenia-questions-on-Water_14-9-2016.pdf

[2] Περισσότερες πληροφορίες για την πρωτοβουλία πολιτών μπορείτε να βρείτε εδώ https://voda.svoboda.si/

Οι προτάσεις της επιτροπής που συστάθηκε για τη συγγραφή της συνταγματικής τροπολογίας εγκρίθηκαν με 65 ψήφους ενώ οι 25 υπόλοιπες ψήφοι ήταν από μέλη που είτε απείχαν είτε δεν ήταν παρόντα. Έτσι η πρόταση συγκέντρωσε τα δύο τρίτα που ήταν απαραίτητα για να αρχίσει η διαδικασία της ένταξης του δικαιώματος στο νερό στο σύνταγμα.

Το κείμενο που προτάθηκε από την Επιτροπή και εγκρίθηκε την Τρίτη 12 Ιουλίου 2016 δηλώνει ότι το πόσιμο νερό «δεν θα έπρεπε να θεωρείται εμπορεύσιμο αγαθό» και ορίζει την παροχή πόσιμου νερού ως «μη κερδοσκοπική δημόσια υπηρεσία».

Αυτή η λεκτική επιλογή θα πρέπει να προστατεύσει τις υπηρεσίες ύδρευσης από οποιαδήποτε προσπάθεια φιλελευθεροποίησης υποκινούμενη από την Κομισιόν. Αυτό καθιστά μια μεγάλη επιτυχία των συνδικάτων και των ΜΚΟ που έχουν κάνει τις εκστρατείες στην Σλοβενία αλλά και σε όλη την Ευρώπη για την αναγνώριση του νερού σαν ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να προστατευτεί από την ιδιωτικοποίηση.

Η εκστρατεία του Right2Water, που άρχισε από την EPSU, ήταν η πρώτη πετυχημένη Πρωτοβουλία Ευρωπαίων Πολιτών το 2013, όταν συγκέντρωσε και υπέβαλε 1,9 εκατομμύριο υπογραφές υπέρ του εγγυημένου νερού και αποχέτευσης σε όλη την Ευρώπη και κατά την φιλελευθεροποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης. Οι Σλοβένοι ξεπέρασαν αναλογικά τον αριθμό των υπογραφών κατά πολύ. Αυτή η ευρεία υποστήριξη για το δικαίωμα στο νερό στη Σλοβενία τώρα απέδωσε καρπούς με την έναρξη της διαδικασίας κατοχύρωσης του δικαιώματος στο νερό στο εθνικό σύνταγμα.

Διαβάστε το δελτίο τύπου που εξέδωσε το Ευρωκοινοβούλιο μετά την υπερψήφιση του ψηφίσματος:

Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην πρώτη επιτυχημένη πρωτοβουλία των Ευρωπαίων Πολιτών (ECI) «Right2Water», στερείται φιλοδοξίας και απέτυχε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των διοργανωτών, αναφέρουν οι ευρωβουλευτές με ψήφισμά τους που υιοθετήθηκε την Τρίτη 8 Σεπτεμβρίου 2015. Ο θεσμός της ΠΕΠ επιτρέπει στους πολίτες να ζητούν από την Επιτροπή να προτείνει νομοθεσία στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, αν συγκεντρωθούν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο υπογραφές από τουλάχιστον το ένα τέταρτο των κρατών μελών της ΕΕ.

Η πρωτοβουλία πολιτών Right2Water «ήταν το πρώτο επιτυχημένο παράδειγμα αυτού του δημοκρατικού μηχανισμού. «Το θέμα  της ιδιοκτησίας και της διαχείρισης των υπηρεσιών ύδρευσης είναι σαφώς βασική ανησυχία των πολιτών που δεν μπορεί να αγνοηθεί», είπε η επικεφαλής ευρωβουλευτής Lynn Boylan (GUE /NGL, IE), η έκθεση της οποίας εγκρίθηκε με 363 ψήφους υπέρ, 96 κατά και με 261 αποχές. «Είναι θλιβερό ότι η Επιτροπή δεν έχει υποβάλει νομοθετικές προτάσεις που να κατοχυρώνουν το νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα, και να εξασφαλίζουν αντίστοιχη νομική απαίτηση για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα δημόσια αγαθά, όπως το νερό, δεν θα έπρεπε να είναι αντικείμενο κερδοσκοπίας», πρόσθεσε.

Η Επιτροπή “περιορίζεται να επαναλαμβάνει τις υπάρχουσες δεσμεύσεις”

Οι ευρωβουλευτές στο κείμενό τους σχολιάζοντας την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε απάντηση στην «Right2Water» και την ακρόαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Φεβρουάριο του 2014  τονίζουν πως αυτή «στερείται φιλοδοξίας, δεν ανταποκρίνεται στις ειδικές απαιτήσεις που είχαν οι διοργανωτές της ευρωπαϊκής πρωτοβουλία πολιτών, και περιορίζεται στο να επαναλαμβάνει υπάρχουσες δεσμεύσεις».

“Αν οι επιτυχημένες και υποστηριζόμενες ευρέως ΠΕΠ (…) παραμεληθούν από την Επιτροπή, η ΕΕ θα χάσει την αξιοπιστία της στα μάτια των πολιτών», λένε οι ευρωβουλευτές.

Καλούν την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης της οδηγίας πλαίσιο για τα ύδατα, εφόσον κριθεί σκόπιμο, προκειμένου να αναγνωρίσουν ότι η οικονομικά προσιτή πρόσβαση στο νερό είναι ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.

Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν καθήκον να διασφαλίζουν ότι η πρόσβαση στο νερό είναι εγγυημένη για όλους, ανεξάρτητα από τον προμηθευτή και ότι οι προμηθευτές παροχής οφείλουν να παρέχουν ασφαλές πόσιμο νερό και να βελτιώνουν τις υπηρεσίες αποχέτευσης.

Να μείνει το νερό έξω από τις εμπορικές συμφωνίες

Οι ευρωβουλευτές θεωρούν ότι η παραγωγή, διανομή και επεξεργασία των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης πρέπει να παραμείνει εκτός της οδηγίας για τις συμβάσεις παραχώρησης σε οποιαδήποτε μελλοντική αναθεώρηση. Επιπλέον, ο ειδικός χαρακτήρας των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης καθιστά επιτακτική την ανάγκη να εξαιρεθούν από οποιεσδήποτε εμπορικές συμφωνίες διαπραγματεύεται η ΕΕ.

Σημείωση

Τον Φεβρουάριο του 2014 οι διοργανωτές της καμπάνιας «Right2Water» που συγκέντρωσε 1.884.790 υπογραφές είχαν ακρόαση με την Επιτροπή Περιβάλλοντος, σε συνεργασία με την Αρχή Ανάπτυξης, εσωτερικής αγοράς και τις επιτροπές αναφορών. Οι διοργανωτές κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει την πρόσβαση στο νερό και την αποχέτευση ως ανθρώπινο δικαίωμα και να θεσμοθετήσουν  τη μη απελευθέρωση της αγοράς των υπηρεσιών ύδρευσης.

Διαδικασία: Μη νομοθετικό ψήφισμα

Την προηγούμενη εβδομάδα, η τοπική κυβέρνηση της Lazio (ιταλική περιφέρεια που περιλαμβάνει τη Ρώμη με πληθυσμό 5,7 εκατομμυρίων κατοίκων) ενέκρινε ένα περιφερειακό νόμο σύμφωνα με τον οποίο

•  το νερό δηλώνεται ως κοινό αγαθό και αναγνωρίζεται το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό,
•  αναγνωρίζεται ότι το νερό αποτελεί υπηρεσία δημόσιου συμφέροντος και ως εκ τούτο δεν υπόκειται σε αναγκαστική υποβολή προσφορών μέσω διαγωνισμού,
• προβλέπεται η διαχείριση του νερού να γίνεται βάσει μη κερδοσκοπικών κριτηρίων,
• προβλέπεται για τις κοινότητες η δυνατότητα συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων στη διαχείριση του νερού,
• προβλέπεται η δημιουργία ενός περιφερειακού ταμείου που θα βοηθήσει τις κοινότητες να επαναδημοτικοποιήσουν τις υπηρεσίες ύδρευσης τους,
• προβλέπεται, με βάση την αλληλεγγύη, η δημιουργία ενός περιφερειακού ταμείου για την υποστήριξη μη κερδοσκοπικών συνεργασιών(συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων φορέων) προκειμένου να επεκταθεί η πρόσβαση στο νερό στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο περιφερειακός νόμος εγκρίθηκε ως αποτέλεσμα της συνεχούς κοινωνικής κινητοποίησης (πράγματι, ο νόμος αποτελεί παράδειγμα λαϊκής νομοθεσίας, δηλαδή το αρχικό κείμενο προήχθη από μία δημοφιλή ψηφοφορία η οποία υπογράφτηκε από 37.000 πολίτες και 40 κοινότητες) Το τελικό κείμενο αναμένεται να εγκριθεί από την περιφερειακή κυβέρνηση της Λάτσιο μέσα στην επόμενη εβδομάδα, αλλά οι παραπάνω αρχές πρέπει να παραμείνουν).