Πόλεις, περιοχές και χώρες σε όλο τον κόσμο επιλέγουν όλο και περισσότερο να κλείσει το κεφάλαιο για την ιδιωτικοποίηση του νερού και να επαναδημοτικοποιήσουν τις υπηρεσίες  με τη λήψη πίσω υπό δημόσιο έλεγχο της διαχείρισης της ύδρευσης και της αποχέτευσης. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό είναι μια απάντηση στις ψεύτικες υποσχέσεις των ιδιωτικών φορέων και την αποτυχία τους να θέσουν τις ανάγκες των κοινοτήτων πριν από το κέρδος.

Αυτή η μελέτη εξετάζει την αυξανόμενη αυτή τάση επαναδημοτικοποίησης  των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης ως αναδυόμενη παγκόσμια τάση και παρουσιάζει την πιο πλήρη εικόνα των υποθέσεων μέχρι στιγμής. Μεταξύ των μεγάλων πόλεων που έχουν ήδη επαναδημοτικοποιήσει τις υπηρεσίες περιλαμβάνονται η Άκρα (Γκάνα), το Βερολίνο (Γερμανία), το Μπουένος Άιρες (Αργεντινή), η Βουδαπέστης (Ουγγαρία), η Κουάλα Λουμπούρ (Μαλαισία), η Λα Παζ (Βολιβία), η Μαπούτο (Μοζαμβίκη), και το Παρίσι (Γαλλία). Αντίθετα, στην ίδια περίοδο υπήρξαν πολύ λίγες περιπτώσεις ιδιωτικοποιήσεων σε μεγάλες πόλεις του κόσμου: για παράδειγμα εκείνη της Ναγκπούρ (Ινδία), η οποία έχει  δεχθεί μεγάλη αντίθεση και κριτική, και της Jeddah (Σαουδική Αραβία).

Παρά την για περισσότερες από τρεις δεκαετίες αμείλικτη προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι εθνικές κυβερνήσεις, τώρα φαίνεται ότι η επαναδημοτικοποίηση του νερού είναι μια πολιτική επιλογή που είναι εδώ για να μείνει. Η άμεση εμπειρία από τα κοινά προβλήματα της ιδιωτικής διαχείρισης των υδάτων – από την έλλειψη επενδύσεων σε υποδομές, τις τιμολογιακές αυξήσεις ως και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους – έχει πείσει τις κοινότητες και τους φορείς χάραξης πολιτικής ότι ο δημόσιος τομέας είναι σε καλύτερη θέση να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες στους πολίτες και να προωθήσει το ανθρώπινο δικαίωμα στο νερό.

Ο όρος επαναδημοτικοποίηση αναφέρεται στην επιστροφή προηγουμένως ιδιωτικοποιημένων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης στις τοπικές αρχές ή σε δημόσιο έλεγχο. Αυτό συνήθως συμβαίνει μετά τον τερματισμό των ιδιωτικών συμβάσεων ή την μη ανανέωσή τους από τις τοπικές κυβερνήσεις , αλλά η διαδικασία δεν είναι πάντα (ή μόνο) σε δημοτική κλίμακα. Οι περιφερειακές και εθνικές αρχές έχουν σημαντική επιρροή στην χρηματοδότηση των υπηρεσιών και της πολιτικής, και σε κάποιες περιπτώσεις δρουν άμεσα ως φορείς του νερού, έτσι ώστε η διαδικασία εκτυλίσσεται μέσα σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο.

Ανεξάρτητα από τη μορφή και το εύρος της, η επαναδημοτικοποίηση είναι γενικά μια συλλογική αντίδραση ενάντια στην μη βιωσιμότητα της ιδιωτικοποίησης του νερού και των ΣΔΙΤ. Λόγω της μη δημοτικότητας της ιδιωτικοποίησης, ιδιωτικές εταιρείες ύδρευσης έχουν χρησιμοποιήσει προπαγάνδα γισ να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι οι συμβάσεις παραχώρησης, οι συμβάσεις μίσθωσης και άλλων ΣΔΙΤ είναι αρκετά διαφορετικές από την ιδιωτικοποίηση. Δεν είναι. Στην πραγματικότητα, όλοι αυτοί οι όροι αφορούν τη μεταβίβαση του ελέγχου της διαχείρισης υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να είναι ενήμεροι για το υψηλό κόστος και τους κινδύνους της ιδιωτικοποίησης του νερού, και  έχουν πολλά να μάθουν από τις εμπειρίες των δημόσιων αρχών που έχουν επιλέξει την επαναδημοτικοποίηση και εργάζονται για να αναπτύξουν δημοκρατικά υπόλογες και αποτελεσματικές υπηρεσίες.

Δημοσιεύθηκε από Υπηρεσίες Διεθνούς Μονάδα Δημόσιας Έρευνας (PSIRU), Παρατηρητήριο Πολυεθνικών (CEO) και Transnational Institute (ΤΝΙ).

Εδώ ολόκληρη η έρευνα στα αγγλικά

(Το λινκ όπου δημοσιεύεται η μελέτη)

ΛΙΣΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΠΟΥ ΕΠΑΝΑΔΗΜΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΑΝ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΔΡΕΥΣΗΣ

Ο παρακάτω πίνακας αναφέρει τις περιπτώσεις επαναδημοτικοποίησης που συνέβησαν τα τελευταία 15 έτη σε αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτές οι επαναδημοτικοποιήσεις συνέβησαν για τρεις κύριους λόγους: τα ευρέως διαδεδομένα προβλήματα που προκύπτουν από την ιδιωτικοποίηση του νερού ανεξαρτήτως από τη χώρα και το ρυθμιστικό καθεστώς, η ίση ή μεγαλύτερη αποδοτικότητα των δημόσιων υπηρεσιών ύδρευσης, οι χαμηλότερες τιμές που προκύπτουν από την εξάλειψη των υπερβολικών κερδών και το συγκριτικό πλεονέκτημα του δημόσιου τομέα στην υλοποίηση του ανθρώπινου δικαιώματος πρόσβασης σε υπηρεσίες ύδρευσης/αποχέτευσης και στην επίτευξη άλλων κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων. Αυτοί οι τρεις λόγοι οδήγησαν μεγάλες πόλεις στις ΗΠΑ (Atlanta, Milwaukee, Indianapolis) και στην Ευρώπη (π.χ. Παρίσι, Βερολίνο) να επαναδημοτικοποίησουν τις υπηρεσίες ύδρευσής τους. Η περίπτωση του Παρισιού έχει τον πιο έντονα συμβολικό χαρακτήρα καθώς το Παρίσι φιλοξενεί τα κεντρικά γραφεία των δύο μεγάλων πολυεθνικών νερού, και επειδή αυτές οι δύο πολυεθνικές κατείχαν τις ιδιωτικές συμβάσεις που καταγγέλθηκαν το 2009. Επίσης, το Παρίσι και το Βερολίνο (όπου η επαναδημοτικοποίηση αποφασίστηκε το Σεπτέμβριο του 2013) είναι οι πρωτεύουσες των δύο χωρών, Γαλλία και Γερμανία αντιστοίχως, που θεωρείται ότι καθοδηγούν το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέχρι το Νοέμβριο του 2013, οι περιπτώσεις επαναδημοτικοποιήσεων σε όλο τον κόσμο αριθμούσαν συνολικά τις 86..Όλα αυτές εκτός από τρεις πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2000 και 2013. Από τις 86 επαναδημοτικοποιήσεις, οι 51 αφορούν χώρες υψηλού εισοδήματος και οι 35 σε υπό ανάπτυξη και μεταβατικό στάδιο χώρες. Οι περιπτώσεις χωρών υψηλού εισοδήματος εμφανίζουν σαφή αύξηση: 28 από 51 πραγματοποιήθηκαν στην πενταετία μεταξύ 2009 και 2013, ενώ 14 σημειώθηκαν μεταξύ 2004 και 2008. Ο ρυθμός επομένως των επαναδημοτικοποιήσεων έχει διπλασιαστεί μετά το 2009. Αυτό οφείλεται στο παράδειγμα του Παρισιού το οποίο επιτάχυνε τις επαναδημοτικοποιήσεις στη Γαλλία. Από τις 21 επαναδημοτικοποιήσεις που έλαβαν χώρα στη Γαλλία, 15 σημειώθηκαν στα τέσσερα χρόνια μεταξύ 2010 (όταν το Παρίσι επαναδημοτικοποίησε την υπηρεσία ύδρευσής του) και 2013, ενώ οι υπόλοιπες έξι σημειώθηκαν κατά τα τελευταία 12 έτη μεταξύ 1997 και 2009. Είναι επίσης σημαντικό το γεγονός ότι ένας τόσο υψηλός αριθμός περιπτώσεων είναι συγκεντρωμένος στη Γαλλία, όπου η εμπειρία από την ιδιωτικοποίηση του νερού είναι πιο εκτεταμένη και ανάγεται δεκαετίες πίσω. Σε χώρες μεσαίου και χαμηλού επιπέδου εισοδήματος, η επαναδημοτικοποίηση παίρνει ένα ελαφρώς διαφορετικό μοτίβο. Ωστόσο, ακόμη και εδώ υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός επαναδημοτικοποιήσεων με περιπτώσεις υψηλού προφίλ, συμπεριλαμβανομένων του Μπουένος Άιρες, Λα Παζ, Γιοχάνεσμπουργκ, Νταρ Ες -Σαλάμ, και Γκάνα. Επίσης, η καθαρή τάση από το 2006 είναι υπέρ της επαναδημοτικοποίησης. Συνολικά, υπάρχει μια ισχυρή τάση επαναδημοτικοποίησης παγκοσμίως, τόσο στον Βορρά όσο και στο Νότο.